KOVİD-19 AŞISI YAPTIRMADAN ÖNCE ANTİKOR TESTİ YAPTIRMAK GEREKLİ MİDİR?
Eğer Kuralına Uygun ve Bilimsel Düşünürsek:
“Gereklidir” diye yanıt vermemiz gerekir.
Çünkü, infeksiyon hastalıklarını geçiren kişilerde, geçirilen infeksiyon hastalığına karşı, vücudun özgün ve spesifik yanıtı olarak doğal bağışıklık gelişir.
Doğal bağışıklığın göstergesi de, oluşan IgG antikorlarıdır.
Kural olarak, eğer bir kişide geçirilen hastalığa karşı spesifik IgG antikorları gelişmiş ise, o kişiye aşı yapılmasına gerek yoktur.
Tabii burada, oluşan antikorların düzeyi de önemlidir.
Antikor Testi Yapılması, Gerekecek Aşı Miktarını da Ciddi Oranda Düşürecektir
Sağlık Bakanlığımızın açıkladığı verilere göre, bugüne kadar Kovid-19 hastalığını geçiren kişilerin sayısı, 2 milyona doğru yükselmektedir.
Bu sayı, yapılan testlere göre belirlenen sayıdır. Toplumun tümüne test yapılmadığı için, gerçek sayıyı yansıtması oldukça güçtür.
Gerçek sayı, ancak antikor taramaları ile ortaya konulabilir. Özellikle, işyeri taraması tarzındaki tüm personelin tarandığı örneklerde, İstanbul ve Ankara gibi nüfus yoğunluğunun ve toplumsal hareketin yüksek olduğu bölgelerde, Kovid-19 antikor pozitifliği oranının artık %15- %20 düzeylerine yükseldiğini gözlemekteyiz.
Bu durumu Türkiye nüfusuna oranlayacak olursak, şu ana kadar toplumumuzun yaklaşık 12-16 milyonluk bölümünün Kovid-19 infeksiyonunu geçirdiğini ve bağışık durumda olduğunu anlayabiliriz.
Bu demektir ki, 15 milyon civarında bir nüfusa aşı gerekmeyecektir. Her kişi için 2 doz düşünürsek, yaklaşık 30 milyon doz aşıdan tasarruf edilecektir.
Bu sayı da, hiç de azımsanamayacak bir sayı demektir.
Kuralına uygun ve mantıklı olarak düşünürsek, Kovid-19 infeksiyonunu geçirmiş kişilere aşı yapılmaması gerekmektedir.
Örneğin, hepatit B aşısı yapmak için HBc IgG, kızamık aşısı için kızamık IgG bakmaktayız ve eğer IgG yeterli düzeyde pozitif ise, kişileri bağışık kabul ederek, tekrardan aşı yapmamaktayız.
Kovid-19 için de aynı politikanın izlenmesi gerektiği kanısındayız.
BAŞKA HANGİ DURUMLARDA KOVİD-19 IgG ANTİKOR TESTİ BAKILMALIDIR?
Kovid-19 IgG Antikor testinin uygulama alanlarını başlıca şöylece sıralayabiliriz:
- Kovid-19 Aşısı Yapılmadan Önce
Yukarıda da belirtildiği üzere, aşı uygulamadan önce Kovid-19’u geçirerek doğal bağışıklık kazanmış kişilerin elenmesi amacıyla antikor bakılması gereklidir.
- Aşı Yapılanlarda Antikor Oluştuğunu Gözlemek Amacıyla
Aşı yapılanlarda, ön çalışmalara göre % 70-% 90 üzerinde IgG antikoru oluşmaktadır. Yeterli düzeyde antikor oluşup oluşmadığını ortaya koymak amacıyla, Kovid-19 IgG antikor düzeyi bakılması gerekecektir.
- Yeterli Antikor Düzeyi Oluşmayan Ya Da Hiç Oluşmayan Kişilerde
%10 civarında bir grubun, hastalığı geçirmesine rağmen, çeşitli nedenlerle antikor oluşturamadığını ya da düşük düzeyde oluşturduğunu görmekteyiz.
Bu durumdaki kişilerin, muhtemelen tekrarlanan aşılarla, ya da değiştirilen aşılarla tekrardan aşılanma çalışmaları olacaktır. Doğal olarak, periyodik şekilde Kovid-19 IgG antikor ölçümleri de olacaktır.
Hangi Antikor Testleri Güvenilir Durumdadır?
Dünyada şu anda, 20’ye yakın önemli firma Kovid-19 IgG antikor testleri üretmektedir.
Belirtilen sayı, kantitatif yani sayısal sonuç veren ELISA ve kemiluminisans (CLIA) yöntemle üretim yapan firmaların sayısıdır.
Zaten, bizim için gerekli olan testler de, sayısal sonuç veren testlerdir. Çünkü, aşı uygulanan kişilerde oluşan bağışıklık düzeyinin yeterliliği, sayısal sonuçlarla ortaya konulabilecektir.
Kullanılan ELISA veya kemiluminisans yöntem kitlerin CE veya FDA onayı olması bir kalite güvencesidir.
Karşılaştırmalı Kovid-19 IgG antikor çalışmalarında, ELISA ile CLIA yöntemleri arasında önemli fark görülmediğini söyleyebiliriz. Testin duyarlılığını ortaya koyan başlıca faktör, Kovid-19 infeksiyonunu geçirme evresidir. Eğer, infeksiyonun 5.-10. günü içinde antikor testi yapılıyorsa, duyarlılık her iki yöntemde de düşüktür. 14. günden sonra duyarlılık %90’lara yaklaşmaktadır. İnfeksiyonun 21. gününden sonra ise, Kovid-19 IgG antikor testinin duyarlılığı %95- %100’leri bulmaktadır.
Hızlı (rapid) test kategorisine giren testler bu kapsam içinde değildir. Hızlı antikor testi üreten pek çok firma vardır. Ancak, bu testlerin hem doğruluk oranları çok düşüktür, hem de sayısal sonuç veremezler. Dolayısıyla da, ne aşıdan öncesi için, ne de aşı sonrası takip için kullanılamazlar.
Kullanılacak test, ELISA ya da CLIA yöntemine sahip, kantitatif (sayısal) sonuç veren Kovid-19 IgG Antikor testi olmalıdır.
14/12/2020
Prof. Dr. Paşa Göktaş
İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik
Mikrobiyoloji Uzmanı